Nosferatu (2024) – długa recenzja filmu
Wprowadzenie
Robert Eggers, reżyser znany z wizualnie wysmakowanych i narracyjnie gęstych horrorów takich jak The Witch (2015) i The Lighthouse (2019), powraca z kolejną reinterpretacją klasycznego horroru – Nosferatu (2024). Film jest nową wersją legendarnego dzieła Friedricha Wilhelma Murnaua z 1922 roku, a zarazem próbą przywrócenia gotyckiej grozy w najczystszej postaci.
Eggers, znany ze swojego obsesyjnego podejścia do detali historycznych i surowej, niemal teatralnej stylistyki, mierzy się z ikoną kina grozy. Jego wersja Nosferatu to nie tylko hołd dla ekspresjonizmu niemieckiego, ale również współczesne spojrzenie na klasyczne motywy wampiryczne. Czy reżyserowi udało się stworzyć dzieło na miarę oryginału?
Fabuła
Film pozostaje wierny głównym założeniom oryginalnej historii, ale Eggers rozwija niektóre wątki i nadaje im nową głębię. Akcja toczy się w XIX-wiecznej Europie, gdzie młody pośrednik nieruchomości, Thomas Hutter (Bill Skarsgård), zostaje wysłany do Transylwanii, by sfinalizować sprzedaż posiadłości tajemniczemu hrabiemu Orlokowi (w tej roli Willem Dafoe).
Podczas podróży Hutter odkrywa, że ludność zamieszkująca te tereny boi się wspominać imię hrabiego, a sam zamek Orloka jest miejscem pełnym nadnaturalnej grozy. Gdy dochodzi do spotkania z Orlokiem, okazuje się, że kupiec stał się ofiarą czegoś więcej niż tylko ekscentrycznego arystokraty – został wplątany w intrygę, w której stawką jest jego życie i dusza.
Tymczasem w odległym mieście, jego narzeczona Ellen (Lily-Rose Depp), zaczyna doświadczać dziwnych wizji i niepokojących snów. To właśnie jej postać jest kluczowa w interpretacji Eggersa – nie jest tylko bierną ofiarą, lecz postacią aktywnie walczącą z przeznaczeniem, mającą swój własny dramat i wewnętrzne demony.
Styl i reżyseria
Eggers po raz kolejny udowadnia, że jest mistrzem w budowaniu atmosfery. Nosferatu (2024) to film przesiąknięty ciężkim, niemal namacalnym klimatem gotyckiej grozy. Każdy kadr jest starannie skomponowany, a scenografia nawiązuje do ekspresjonistycznych form znanych z oryginału Murnaua.
Film został nakręcony w specyficznej stylistyce – mroczna kolorystyka, ostre kontrasty światła i cienia oraz teatralne oświetlenie sprawiają, że obraz wygląda jak żywy gotycki obraz. Eggers nie zdecydował się na czarno-białą estetykę, jak niektórzy przewidywali, ale jego film nadal przypomina klasyczne kino nieme pod względem kompozycji i montażu.
Dźwięk w filmie pełni kluczową rolę. Eggers zrezygnował z typowej ścieżki dźwiękowej na rzecz hipnotycznych, przerażających dźwięków otoczenia. Skrzypiące drewno, zawodzenie wiatru i odległe szepty budują napięcie lepiej niż tradycyjna muzyka ilustracyjna.
Aktorstwo
Obsada filmu jest jednym z jego największych atutów.
Willem Dafoe jako hrabia Orlok – absolutnie hipnotyzująca kreacja. Dafoe nie tylko doskonale oddaje przerażającą, nieludzką naturę wampira, ale nadaje postaci pewien tragizm. Jego Orlok jest nie tylko potworem, ale też istotą uwięzioną w klątwie, pełną melancholii i desperacji.
Bill Skarsgård jako Thomas Hutter – udowadnia, że świetnie sprawdza się w rolach postaci stopniowo popadających w obłęd. Jego transformacja z naiwnego idealisty w przerażonego, zagubionego człowieka jest wiarygodna i emocjonalnie angażująca.
Lily-Rose Depp jako Ellen – jej kreacja to jeden z najciekawszych elementów filmu. W przeciwieństwie do wersji z 1922 roku, Ellen nie jest tylko ofiarą, ale kobietą, która rozumie swoje przeznaczenie i świadomie decyduje się na konfrontację z wampirem. Depp gra z dużą subtelnością, tworząc postać, która balansuje między kruchością a siłą.
Warto też wspomnieć o postaciach drugoplanowych – Nicholas Hoult i Ralph Ineson wnoszą do filmu dodatkową warstwę grozy i tajemnicy, ich role są znakomicie napisane i doskonale zagrane.
Horror w najczystszej postaci
Nosferatu (2024) nie jest typowym horrorem współczesnym. To film, który stawia na budowanie atmosfery zamiast jump scare’ów. Eggers doskonale wykorzystuje ciszę, długie ujęcia i ekspresyjne oświetlenie, by stworzyć wrażenie nieustającego napięcia.
Orlok w interpretacji Dafoe nie jest klasycznym hollywoodzkim wampirem – jego ruchy są powolne, przypominające bardziej cień niż człowieka. Jego spojrzenie ma w sobie hipnotyczną moc, a przerażające dłonie i nienaturalnie długie palce dodają mu nieludzkiego charakteru.
Sceny, w których Orlok pojawia się w kadrze, są zrealizowane z niezwykłą precyzją. Eggers często wykorzystuje symetrię i głębię ostrości, by podkreślić jego obecność nawet wtedy, gdy postać wampira pozostaje nieruchoma. To przypomina niemieckie kino ekspresjonistyczne i jednocześnie wnosi coś świeżego do współczesnego horroru.
Podsumowanie
Nosferatu (2024) to dzieło, które z pewnością nie przypadnie do gustu każdemu. To film powolny, kontemplacyjny, bardziej przypominający senne koszmary niż typowy horror. Nie ma tu klasycznych elementów współczesnego kina grozy, ale zamiast tego Eggers serwuje nam niemal operowe doświadczenie filmowe, w którym groza wynika z samej atmosfery i wizualnej strony opowieści.
To film dla koneserów – dla tych, którzy doceniają klasyczne kino grozy, niesamowitą dbałość o detale i subtelne budowanie napięcia. Jeśli ktoś liczył na widowiskowy horror akcji, może poczuć się zawiedziony. Jednak dla miłośników gotyckiej grozy i filmów, które powoli wciągają widza w hipnotyczny trans, Nosferatu (2024) będzie jednym z najważniejszych horrorów ostatnich lat.
Symbolika i interpretacje
Robert Eggers to reżyser, który nie tworzy filmów jedynie dla powierzchownej rozrywki. Jego dzieła pełne są ukrytych znaczeń, archetypowych odniesień i głębokich, filozoficznych rozważań. Nosferatu (2024) nie jest wyjątkiem – to film, który można interpretować na wielu poziomach.
Śmierć jako nieunikniona siła
Hrabia Orlok w tej wersji to nie tylko klasyczny wampir, ale uosobienie śmierci i nieuchronności losu. Eggers przedstawia go jako istotę spoza ludzkiego czasu, coś, co istniało przed nami i będzie istnieć długo po nas. W wielu momentach filmu Orlok nie zachowuje się jak istota z krwi i kości – bardziej przypomina cień, koszmar, który czeka na swoje ofiary w mroku.
Jego związek z Ellen również ma wymiar fatalistyczny – kobieta od początku przeczuwa jego nadejście, a jej wizje sugerują, że jest związana z wampirem w sposób, którego nie da się uniknąć. Czy to miłość, przeznaczenie czy klątwa? Eggers pozostawia widzowi pole do interpretacji.
Motyw choroby i plagi
Podobnie jak w oryginale Murnaua, Orlok jest przedstawiony nie tylko jako indywidualne zagrożenie, ale jako coś, co rozsiewa zarazę. Jego obecność w mieście prowadzi do śmierci mieszkańców, choć nigdy nie widzimy, jak ich atakuje. To nawiązanie do strachu przed epidemiami, które były wszechobecne w czasach, gdy osadzona jest akcja filmu.
Nie bez powodu Eggers wizualnie odnosi się do obrazów zarazy z przeszłości – trupy owinięte w całuny, wnoszone na wozach, a ludzie w maskach chroniący się przed „nieznaną siłą”. Można to interpretować jako odniesienie do współczesnych pandemii, ale także jako ogólny symbol lęku przed niekontrolowaną śmiercią.
Wampiryczna żądza – erotyka i obsesja
Motyw erotyczny w wampirycznych opowieściach nie jest nowy, ale Eggers podchodzi do niego w sposób subtelny, a zarazem niepokojący. Ellen i Orlok wydają się połączeni na poziomie podświadomym. Kobieta czuje jego obecność, zanim jeszcze go spotka, a w finałowych scenach jej reakcja na wampira nie jest jedynie strachem – jest czymś głębszym, mieszanką lęku, fascynacji i poddania.
Scena konfrontacji Ellen z Orlokiem to jeden z najmocniejszych momentów filmu. Eggers nie pokazuje klasycznego ataku wampira – zamiast tego mamy powolne, hipnotyczne ujęcia, gdzie Ellen zdaje się świadomie pozwalać na to, co nadchodzi. Jest w tym coś z klasycznej gotyckiej literatury, w której postaci kobiece często balansowały między śmiercią a ekstatycznym poddaniem się siłom mroku.
Porównanie do innych wersji „Nosferatu”
„Nosferatu” jest jednym z najczęściej reinterpretowanych horrorów w historii kina. Film Murnaua z 1922 roku był pionierskim dziełem niemieckiego ekspresjonizmu, a wersja Wernera Herzoga z 1979 roku nadała opowieści melancholijny, poetycki wymiar. Jak na tym tle wypada dzieło Eggersa?
1922 – Friedrich Wilhelm Murnau
Film niemy, oparty na grze światłocieni i symbolice
Max Schreck jako Orlok stworzył jednego z najbardziej przerażających wampirów w historii
Wizualny majstersztyk, ale fabularnie uproszczony
1979 – Werner Herzog
Klaus Kinski jako Orlok – bardziej tragiczna niż potworna postać
Powolna, melancholijna narracja, podkreślająca bezsens egzystencji wampira
Większy nacisk na samotność i klątwę Orloka
2024 – Robert Eggers
Połączenie gotyckiej grozy z obsesyjną dbałością o detale
Willem Dafoe jako Orlok – hybryda potwora i tragicznej istoty
Mocniejszy psychologiczny rozwój postaci, szczególnie Ellen
Groza wynikająca nie z samej postaci wampira, ale z atmosfery i powolnego budowania napięcia
Eggersowi udało się stworzyć film, który jednocześnie oddaje hołd poprzednim wersjom, ale też oferuje własną interpretację legendy. Jego Nosferatu jest najbardziej przerażającą wersją – pełną brutalnych obrazów, hipnotycznej atmosfery i wampira, który naprawdę wydaje się istotą z innego wymiaru.
Najbardziej pamiętne sceny
Podróż Hutera do zamku – Eggers świetnie buduje napięcie, ukazując przerażonych mieszkańców wioski i stopniowe zanurzenie bohatera w świecie nadprzyrodzonej grozy.
Pierwsze spotkanie z Orlokiem – scena, w której Huter po raz pierwszy widzi hrabiego, przyprawia o dreszcze. Jego nienaturalnie długie palce, powolne ruchy i wpatrzone, nieruchome oczy tworzą niesamowite wrażenie.
Ellen i senne wizje – Lily-Rose Depp gra postać, która ma niemal telepatyczne połączenie z Orlokiem. Jej sny są jednocześnie piękne i koszmarne, przypominając obrazy z najgorszych gotyckich baśni.
Scena konfrontacji – zamiast krwawej walki, Eggers wybiera bardziej psychologiczne podejście. Orlok nie musi używać siły – jego hipnotyczna moc jest wystarczająca, by całkowicie podporządkować sobie Ellen.
Finał – bez spoilerów, ale zakończenie filmu to jeden z najmocniejszych punktów produkcji. Eggers dostarcza nieoczywisty finał, który pozostawia widza w stanie niepokoju jeszcze długo po seansie.
Podsumowanie i ocena
Nosferatu (2024) to arcydzieło gotyckiego horroru. To film, który nie polega na typowych hollywoodzkich straszakach, ale na dusznej, hipnotycznej atmosferze i psychologicznej głębi postaci. Eggers po raz kolejny udowadnia, że potrafi stworzyć kino, które jest zarówno hołdem dla klasyki, jak i czymś zupełnie nowym.
To horror, który wymaga cierpliwości – jego powolne tempo i artystyczna stylizacja mogą odstraszyć fanów dynamicznych, efektownych produkcji. Jednak dla tych, którzy szukają filmowego doświadczenia, które naprawdę wciąga w swój świat, Nosferatu (2024) jest jednym z najlepszych horrorów ostatnich lat.
Ocena: 9,5/10
